خشکی چشم یکی از شایع‌ترین مشکلات چشمی است که می‌تواند کیفیت زندگی روزمره را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. از احساس سوزش و خارش گرفته تا تاری دید و حساسیت به نور، این مشکل می‌تواند به مرور زمان مزمن و آزاردهنده شود. در سال‌های اخیر، قطره‌های چشمی حاوی لاکروسپورین (Cyclosporine A) به عنوان یکی از مؤثرترین درمان‌های دارویی برای خشکی چشم شدید یا مزمن معرفی شده‌اند.
در این مقاله از مجله داروسایت ۲۴، به بررسی دقیق عملکرد قطره لاکروسپورین، موارد مصرف، اثرات جانبی، نحوه مصرف، و نتایج مطالعات علمی خواهیم پرداخت تا ببینیم آیا واقعاً می‌توان آن را درمان قطعی خشکی چشم دانست یا نه.
لاکروسپورین چیست؟
لاکروسپورین نوعی داروی ایمونوساپرسانت (کاهنده فعالیت سیستم ایمنی) است که معمولاً در درمان بیماری‌های التهابی و پیوند اعضا استفاده می‌شود. اما فرم موضعی و رقیق‌شده آن برای درمان اختلالات سطح چشم، به‌ویژه سندرم خشکی چشم شدید، تأیید و مورد استفاده قرار گرفته است.
در قطره چشمی، لاکروسپورین با کاهش التهاب سطح چشم، باعث افزایش تولید طبیعی اشک و ترمیم لایه‌های اشکی می‌شود.
چرا خشکی چشم اتفاق می‌افتد؟
خشکی چشم معمولاً به‌دلیل یکی از دلایل زیر رخ می‌دهد:
-
کاهش تولید اشک توسط غدد اشکی
-
افزایش تبخیر اشک به‌دلیل نقص در لایه چربی اشک
-
التهاب مزمن در سطح قرنیه و ملتحمه
-
عوامل محیطی مانند باد، نور شدید یا استفاده طولانی از مانیتور
در این حالت‌ها، قطره‌های اشک مصنوعی تنها موقتی و تسکینی عمل می‌کنند و درمان اصلی محسوب نمی‌شوند. به همین دلیل داروهایی مثل لاکروسپورین که به درمان ریشه‌ای التهاب می‌پردازند، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند.
مکانیسم اثر لاکروسپورین در چشم
طبق مطالعات علمی منتشرشده در PubMed، لاکروسپورین با مهار فعالیت لنفوسیت‌های T در سطح چشم، به طور مستقیم واکنش التهابی مزمن غدد اشکی را کاهش می‌دهد. این امر به مرور زمان باعث بازسازی عملکرد طبیعی غدد اشکی، افزایش حجم و کیفیت اشک و بهبود علائم خشکی چشم می‌شود.
در مطالعه‌ای روی ۳۰۰ بیمار مبتلا به خشکی چشم مزمن، مصرف قطره لاکروسپورین به‌مدت ۶ ماه منجر به کاهش ۵۰ درصدی علائم التهاب، افزایش تولید اشک طبیعی و کاهش نیاز به اشک مصنوعی شد.
موارد مصرف قطره لاکروسپورین
-
خشکی چشم مزمن و متوسط تا شدید
-
کراتوکنژنکتیویت سیکا (التهاب مزمن قرنیه و ملتحمه ناشی از کمبود اشک)
-
بیماری چشم خشک در بیماران مبتلا به سندرم شوگرن
-
افرادی که به اشک مصنوعی پاسخ مناسبی نمی‌دهند
-
پس از جراحی‌های چشمی برای کاهش التهاب سطحی
نحوه مصرف قطره لاکروسپورین
-
معمولاً یک قطره دو بار در روز (صبح و شب) داخل هر چشم
-
نباید در فاصله کمتر از ۱۵ دقیقه از دیگر قطره‌ها یا پمادهای چشمی مصرف شود
-
استفاده منظم و پیوسته برای حداقل ۳ تا ۶ ماه برای اثرگذاری لازم است
نکته: ممکن است پزشک بسته به شرایط شما، مصرف قطره را برای مدت طولانی‌تری ادامه دهد.
عوارض جانبی احتمالی
طبق اطلاعات منتشرشده در Drugs.com، عوارضی که ممکن است برخی بیماران تجربه کنند عبارت‌اند از:
-
سوزش یا خارش خفیف در زمان مصرف
-
تاری موقت دید
-
قرمزی چشم
-
حساسیت نادر به ماده فعال
این عوارض معمولاً موقتی هستند و با ادامه مصرف کاهش می‌یابند. اگر شدت یافتند، باید با پزشک مشورت شود.
آیا لاکروسپورین درمان قطعی خشکی چشم است؟
قطره لاکروسپورین یکی از مؤثرترین درمان‌های دارویی برای موارد مزمن و شدید خشکی چشم است، اما باید بدانیم که درمان قطعی به معنی پایان همیشگی بیماری نیست. در بسیاری از بیماران، مصرف منظم قطره لاکروسپورین می‌تواند باعث کنترل علائم، کاهش التهاب، افزایش تولید اشک و حذف نیاز به اشک مصنوعی شود.
با این حال، در صورتی که عامل زمینه‌ای خشکی چشم (مانند سندرم شوگرن یا محیط خشک) باقی بماند، ممکن است نیاز به درمان نگهدارنده بلندمدت وجود داشته باشد.
تفاوت لاکروسپورین با اشک مصنوعی
| ویژگی | قطره لاکروسپورین | اشک مصنوعی |
|---|---|---|
| اثر بر التهاب | دارد (درمان ریشه‌ای) | ندارد |
| تحریک تولید اشک | بله | خیر |
| مدت اثر | بلندمدت | کوتاه‌مدت |
| نیاز به نسخه | بله | اغلب نه |
| اثرگذاری بر بیماری زمینه‌ای | بله | خیر |
چه زمانی باید مصرف را شروع کنیم؟
اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید و اشک مصنوعی دیگر پاسخ‌گو نیست، زمان آن رسیده با پزشک در خصوص لاکروسپورین مشورت کنید:
-
احساس دائمی سوزش و خشکی
-
استفاده روزانه چند بار از اشک مصنوعی بدون بهبود
-
تاری دید متناوب
-
سوزش بعد از بیدار شدن
-
عدم تحمل لنز تماسی
نکات مهم در زمان استفاده از قطره لاکروسپورین
-
قبل از مصرف بطری را کمی بچرخانید (در صورت تجویز پزشک)
-
دست‌ها را بشویید
-
قطره را در ملتحمه چشم بریزید، نه مستقیم روی قرنیه
-
به مدت ۲ دقیقه چشم‌ها را ببندید تا دارو جذب شود
-
فاصله‌گذاری مناسب با قطره‌های دیگر را رعایت کنید
مکمل‌های تقویتی برای خشکی چشم همراه با قطره لاکروسپورین
استفاده هم‌زمان از مکمل‌هایی مانند امگا ۳ می‌تواند اثربخشی قطره را افزایش دهد. پیشنهاد می‌شود مقاله زیر را نیز مطالعه کنید:
و محصول پیشنهادی ما برای این منظور:
جمع‌بندی
قطره چشمی لاکروسپورین در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از مؤثرترین داروهای درمان خشکی چشم شدید مطرح شده است. این قطره با کاهش التهاب، تحریک غدد اشکی و بازسازی سطح چشم، می‌تواند علائم خشکی را در بلندمدت کنترل کند. اگر شما یا یکی از اطرافیان‌تان از خشکی مزمن چشم رنج می‌برید، مشورت با چشم‌پزشک درباره این دارو را جدی بگیرید.
