همه آن چه که باید از سد دفاعی پوست و مراقبت از آن بدانیم ، عملکرد سد دفاعی پوست اهمیت ویژه ای دارد چرا که توانایی پوست در ترمیم خود، حفظ رطوبت و محافظت در برابر عوامل آسیب زای محیطی به سلامت سد دفاعی پوست وابسته است . وجود احساس خشکی و حساسیت در پوست می تواند به دلیل سد دفاعی ضعیف باشد که تنها با استفاده از مرطوب کننده های مغذی ترمیم نمی شود . از آن جا که پوست همواره قادر به ترمیم خود است با توقف عوامل آسیب زا ، پوست به طور طبیعی خود را ترمیم خواهد کرد . در این مقاله می خوانید سد دفاعی پوست یا Skin barrier دقیقا چیست ؟ چه عواملی موجب آسیب به این لایه محافظ پوست می شود و هم چنین راهکارهای ساده برای ترمیم سد دفاعی پوست و داشتن پوستی سالم ، نرم و انعطاف پذیر و بدون احساس خشکی و حساسیت را با شما در میان خواهیم گذاشت . تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید .
سددفاعی پوست چیست ؟
خارجی ترین لایه در سطح پوست که از سلول و لیپید (چربی) تشکیل شده(کلسترول ، سرامید و اسیدهای چرب ضروری مهم ترین عناصر این لایه چربی را تشکیل می دهند .) و مانع از تبخیر رطوبت سطح پوست و از بین رفتن چربی محافظ پوست می شود و هم چنین با تولید پروتئین و پپتایدهای ضدمیکروبی از پوست در برابر میکروارگانیزم های میکروبی محافظت می کند و مهم تر از همه به حفظ ایمنی و سلامت پوست و کاهش التهاب پوست کمک می کند . هنگامی که سد دفاعی پوست سالم است پوست شما نرم ، صاف ، یکنواخت و متعادل به نظر می رسد و زمانی که این لایه آسیب می بیند در پوست خود احساس قرمزی ، خارش ، التهاب و خشکی و کشیدگی خواهید داشت و به عقیده بسیاری سلامت پوست در گرو سلامت این لایه محافظ است .
برای توضیح عملکرد این لایه اغلب از تشبیه آجر و سیمان استفاده می شود که در آن سلول های مرده سطح پوست نقش آجر را دارد که توسط لیپید یا همان سیمان به هم محکم شده اند .ترکیب این آجر و سیمان روی پوست لایه چربی مومی شکلی را به وجود می آورد که نقش مهمی در حفاظت از پوست در برابر عوامل آسیب زای بیرونی بر عهده دارد (لایه های درونی تر پوست از چنین استحکام و حفاظتی برخوردار نیستند) .
زمانی که سد دفاعی پوست آسیب می بیند …
زمانی که این لایه محافظ آسیب می بیند روی پوست شکاف های ریز و میکروسکوپی ایجاد می شود و رطوبت از طریق این ترک ها از پوست تبخیر شده پوست دچار احساس خشکی و کشیدگی می شود . هم چنین عوامل حساسیت زا و تحریک کننده وارد پوست شده و پوست به راحتی با استفاده از شوینده ها ، آب و هوای خشک ، کرم های مراقبتی و آرایشی، اشعه آفتاب و.. دچار قرمزی و تحریک پذیری می شود .
علایم آسیب سد دفاعی پوست
وجود همه یا برخی از علایم زیر در پوست بدون توجه به سن ، نشان می دهد سد دفاعی پوست شما آسیب دیده و نیاز به ترمیم دارد .
قرمزی پوست
رزاسه
پوسته پوسته شدن پوست و پوسته ریزی
خشکی (در اثر کاهش چربی پوست)
دهیدراته شدن پوست (پیشنهاد می کنیم مقاله تفاوت مرطوب کننده و آبرسان ؛ تفاوت پوست خشک و پوست کم آببخوانید)
احساس کشیدگی در پوست (به دلیل کم آبی و دهیدراته شدن پوست)
حساس شدن بیش از حد پوست (پوست به راحتی تحریک و آزرده می شود)
خارش در اثر خشکی
زبر بودن پوست
احساس سوزش هنگام استفاده از کرم ها و محصولات مراقبتی پوست
نازک شدن پوست و ایجاد خطوط ریز
دانه های پوستی (راش پوستی) مانند اگزمای اتوپیک
افزایش جوش و آکنه
عواملی که موجب آسیب به سد دفاعی پوست می شود
لایه برداری بیش از حد از پوست(در اغلب موارد علت آسیب به سد دفاعی پوست همین عامل است)
خشک کردن بیش از حد پوست با استفاده از شوینده های قوی مانند صابون های با PH بالا ، فوم و ژل های شست و شو
داروهای موضعی درمان آکنه
تونرهای حاوی الکل
عدم محافظت از پوست در برابر آفتاب
استفاده روزانه از ترکیبات اسیدی مانند اسکوربیک اسید و ال- اسکوربیک اسید
استفاده از روغن های حاوی اسانس مرکبات
استفاده از روغن های (essential oils)
استفاده از رتینوئیدها(شامل همه مشتقات ویتامین A مانند رتینول ، تریتینوئین و …)
شست و شوی صورت با آب داغ
نوشیدن الکل
سیگار کشیدن
استفاده از محصولات حاوی عطرهای مصنوعی
آب و هوای خشک (کمبود رطوبت هوا ، اقلیم خشک و آب و هوای فصول سرد)
پرواز طولانی مدت با هواپیما(بیش از ۵ ساعت)
استفاده از لایه بردارهای شیمیایی (زمانی که بیش از حد انجام شود)
سیستم های گرمایشی و سرمایشی
استفاده از درمارولرهای خانگی
استفاده نکردن از مرطوب کننده
واکنش های آلرژیک پوست به ترکیبات محصولات مراقبتی (کرم ها ، سرم ها ، ضدآفتاب و محصولات آرایشی مانند کرم پودر)
استفاده از داروهایی که خشکی پوست عارضه جانبی آن هاست . مانند آنتی هیستامین ها
ژنتیک (برخی افراد از نظر ژنتیکی سد دفاعی پوست ضعیف تری دارند )
افزایش سن (سد دفاعی پوست پس از ۴۵ سالگی شروع به ضعیف تر شدن می کند)
سد دفاعی پوست آسیب دیده ؛ دایمی یا ترمیم پذیر ؟
اگر جرء افرادی هستید که مدتی با استفاده بیش از حد از محصولات لایه بردار به لایه محافظ پوست آسیب زده اید ، این آسیب دایمی نبوده و به سادگی قابل ترمیم و بازگشت است . حتی افرادی هم که سال ها با استفاده از محصولات قوی و لایه بردارها ، مصرف الکل، سیگار کشیدن و عدم استفاده از ضدآفتاب به پوست شان آسیب زده اند هرگز دیر نیست و چنان چه تغییرات مثبتی در مراقبت از پوست ایجاد کنید مطمئنا بهبود زیادی حاصل خواهد شد .
چگونه سد دفاعی پوست آسیب دیده را ترمیم کنیم ؟
اگر میدانید پوستتان بیش از حد حساس و خشک شده و از درون احساس سلامت در پوستتان ندارید باید بدانید برای ترمیم آسیب های ایجاد شده و بازگرداندن لایه چربی محافظ پوست باید با از پوستتان مانند پوست یک نوزاد مراقبت کنید و همه چیز را در ساده ترین و ملایم ترین حالت ممکن برگزار کنید . در ادامه راهکارهایی برای ترمیم لایه محافظ پوست می خوانید .
لایه برداری از پوست را کاهش دهید
با افزایش محبوبیت لایه بردارها و محصولاتی که برای حذف سلول های مرده از سطح پوست تولید شده اند بسیاری از افراد به صورت روزانه از لایه بردارها استفاده می کنند! یکی از اصلی ترین عواملی که در آسیب به سد دفاعی پوست نقش دارند حذف مداوم سلول های مرده از سطح پوست است. وقتی مدام از پوست لایه برداری می کنید با از بین بردن لایه محافظ خروج رطوبت از پوست را تضمین می کنید . ادامه این فرایند با ایجاد التهاب در پوست نه تنها موجب خشکی و کشیدگی در پوست می شود بلکه ایجاد چین و چروک های پوست را تسریع می کند ، اتفاقی که نمی خواهید به این زودی بیفتد .
پراستفاده ترین لایه بردار ها عبارتند از :
فیس براش های برقی
سرم ها ، کرم ها ، ماسک ها ، ماسک های پیل اف ، تونرها و شوینده های حاوی ترکیباتی چون گلایکولیک اسید ، لاکتیک اسید، سالسیلیک اسید ، ماندلیک اسید ، مالیک اسید و پلی هیدروکسی اسید
ماسک های حاوی آنزیم
اسکراب ها
لیف های زبر (از لیف های مخصوص نوزدان که ملایم تر است برای شست وشوی صورت استفاده کنید )
توصیه می شود برای ترمیم پوست آسیب دیده استفاده از هر گونه لایه بردار را به مدت ۲ هفته متوقف کنید و پس از این مدت برای بازگشت به برنامه معمول مراقبتی تان نیز نمی بایست هر روز از آن ها استفاده کنید. بسته به نوع پوست معمولا ۴ الی ۵ بار استفاده از لایه بردارها کافی است .
پوست تان را با آب داغ نشویید .
زمانی پوستتان را با آب داغ می شویید ، به دلیل دمای بالای آب عروق پوست متسع(گشاد) شده و دمای لایه عمقی تر پوست نیز افزایش می یابد این افزایش دما ، موجب تضعیف و آسیب به لایه دفاعی پوست می شود . برای جلوگیری از آسیب به لایه چربی محافظ پوست با آب ولرم صورتتان را بشویید به خصوص در فصول سرد که پوست آسیب پذیرتر است.
از ضدآفتاب استفاده کنید .
ضدآفتاب بهترین محصول برای محافظت از پوست در برابر آسیب زننده ترین عامل محیطی یعنی اشعه آفتاب است . اشعه فرابنفش خورشید علاوه بر این که عامل برخی انواع سرطان پوست ، آسیب به بافت کلاژن و الاستین و ایجاد لک و آفتاب سوختگی است باعث آسیب به لایه محافظ پوست نیز می شود .
برای شست و شوی صورت از شوینده های ملایم استفاده کنید .
هر قدر در این باره توضیح داده شود که استفاده از شوینده ملایم برای حفظ سلامت پوست تا چه اندازه مهم است باز هم کافی نخواهد بود . به خصوص زمانی که پوست خشک و حساس و آسیب پذیر است . حتی پس از ترمیم پوست از صابون و شوینده های فومی استفاده نکنید .شوینده ای انتخاب کنید که PH سازگار با پوست داشته باشد و باعث خشکی وقرمزی و تحریک پذیری پوست نشود .
از محصولات معطر به خصوص محصولات حاوی عطرهای مصنوعی اجتناب کنید .
با وجود همه اطلاعات موجود در خصوص آلرژی زا بودن ترکیبات عطری استفاده شده در محصولات عجیب است که چرا تولیدکننده های محصولات مراقبتی و بهداشتی هم چنان در محصولاتشان از این ترکیبات استفاده می کنند .
از محصولات حاوی عطر به خصوص زمانی که سد دفاعی پوستتان آسیب دیده اجتناب کنید ، ترکیبات عطری را احتمالا به صورت زیر در لیست ترکیبات تشکیل دهنده محصول می بینید :
Perfume-Parfum/Fragrance/Menthol/Camphor/Peppermint essential oil/Spearmint essential oil/Eucalyptus essential oil
وجود مقدار زیاد از این روغن ها می تواند پوست را تحریک و آزرده کند این روغن ها در بسیاری از محصولات پوستی به کار می رود و برخی از این روغن ها دارای خواص مفید برای پوست نیز هستند اما می بایست به میزان بسیار کم در محصولات استفاده شوند . گاهی تولیدکنندگان از این روغن های معطر برای پوشاندن بوی ناخوشایند در ترکیبات محصول استفاده می کنند . قاعده کلی این است که اگر شما بوی عطر تند این روغن ها یا بوی تند گیاه از محصول استشمام می کنید آن محصول ممکن است باعث تحریک پوست شود . به خصوص درباره محصولاتی که قرار است طولانی مدت روی پوست باقی بماند (مثل ضدآفتاب ها و مرطوب کننده ها و تونرها)
مرطوب کننده تان را با دقت انتخاب کنید .
مسلما استفاده از مرطوب کننده ها در تامین رطوبت پوست و ترمیم و بازسازی لایه محافظ پوست نقش اساسی دارند اما دقت کنید ترکیبات تشکیل دهنده مرطوب کننده تان حاوی موادی باشد که به طور طبیعی در چربی پوست وجود دارد یا اثری مشابه ترکیبات موجود در چربی پوست را دارند. چرب و غنی بودن یک مرطوب کننده لزوما به معنی ترمیم کنندگی آن نیست . برای ترمیم لایه محافظ چربی پوستتان به دنبال ترکیبات زیر باشید :
(روغن گل گاو زبان) Borage Oil
Bois De Rose Oil
Carrot Oil
(روغن گل مغربی)Evening Primrose Oil
Cranberry Oil
(نیاسین آمید)Niacinamide
(سرامیدها)Ceramides
Caprylic/Capric Triglyceride
Linoleic/Linolenic Acids (this is not an exfoliating acid)
(فسفولیپیدها)Phospholipids
(اسکوالن)Squalane
Tocopheryl Linoleate (vitamin E)
Tocopheryl Linoleate/Oleate (vitamin E)
Tocopherol (vitamin E)
Tocopheryl Acetate (vitamin E)
(فیتواسترول)Phytosterols
(شی باتر)Shea Butter
(روغن گل آفتابگردان)Sunflower Oil
Soybean Oil
Safflower Oil
(روغن جوجوبا)Jojoba Oil
(روغن بادام شیرین)Sweet Almond Oil
(روغن کانولا)Canola Oil
(روغن کنجد)Sesame Seed Oil
ممکن است با نگاهی به این ترکیبات تصور کنید مرطوب کننده ای که حاوی این ترکیبات باشد حتما خیلی سنگین و چرب بوده و حتی باعث بسته شدن منافذ و جوش خواهد شد اما لزوما این طور نیست . یک مرطوب کننده می تواند در یک فرمولاسیون سبک این ترکیبات را در خود داشته باشد بدون این که موجب بسته شدن منافذ و ایجاد جوش شود . همیشه بهترین راه برای انتخاب محصول ، استفاده از محصولاتی است که مخصوص نوع پوست شما باشد .
استفاده از روغن ها را شروع کنید . اما اطمینان حاصل کنید از آن ها به شیوه صحیح استفاده می کنید .
استفاده از روغن های پوستی را به عنوان آخرین مرحله در برنامه مراقبتی شبانه تان قرار دهید . استفاده از روغن های مناسب پوستتان از تبخیر آب و رطوبت موجود در اعماق پوست جلوگیری کرده و رطوبت ترکیبات آبرسان و مرطوب کننده را به خوبی به لایه های زیرین پوست هدایت می کند. اما همان طور که گفته شد اغلب افراد به شیوه نادرستی از روغن ها در برنامه مراقبت از پوست استفاده می کنند . به زودی درباره روغن ها و روش صحیح استفاده از آن ها مقاله ای منتشر خواهیم کرد .
به پوستتان گوش کنید .
در عین حال که این موضوع بسیار ساده است بسیار مهم هم هست .زمانی که در حال ترمیم و بازسازی لایه محافظ پوست هستید می بایست از تمام چیزهایی که باعث خشکی ، تحریک ، قرمزی ، پوسته پوسته شدن پوست می شود پرهیز کنید . بسیاری تصور می کنند اگر هنگام استفاده از محصولات پوستی ، پوست شروع به سوزش یا خارش می کند پس محصول در حال اثر کردن است . در حالی که اگر احساس خارش یا سوزش در پوست دارید می بایست پوستتان را چک کنید تا ببینید این احساس سوزش به دلیل حساسیت و تحریک پوستی نباشد . زمانی که سد دفاعی پوست آسیب دیده باشد ترکیباتی که معمولا نمی بایست ایجاد تحریک و سوزش کند چنین احساسی در پوست ایجاد می کند . پس توجه به صدای پوست از این جهت هم مهم است که پوست را در معرض تحریک و حساسیت بی مورد قرار ندهید.
زمان پرواز با هواپیما بیشتر مراقب پوستتان باشید .
سفر طولانی مدت با هواپیما منجر به خشکی و از دست رفتن آب و رطوبت پوست می شود پس لازم است هنگام پرواز به پوست تان توجه ویژه ای نشان دهید.
ترمیم و بهبود سد دفاعی پوست چقدر زمان می برد ؟
اگر از همه عواملی که موجب آسیب به سد دفاعی پوست می شود و تحریک و خشکی پوست را تشدید می کند به خوبی پرهیز کرده باشید و از محصولات حاوی ترکیبات مناسب استفاده کرده باشید می بایست طی ۲ الی ۴ هفته علایم بهبود را مشاهده کنید . پوست به طور باورنکردنی همواره در حال ترمیم و بازسازی در برابر عوامل آسیب رسان و استرس هاست . تنها کاری که شما باید انجام دهید مراقبت از پوست در جهت ترمیم و بازسازی پوست است نه خلاف جهت آن.(البته استثنا هم وجود دارد مثلا با افزایش سن سرعت لایه برداری طبیعی پوست کاهش می یابد و لازم است با استفاده از لایه بردارهای شیمیایی این فرایند را تسریع کرد تا پوست به شیوه جوان تری رفتار کند . )
کلام آخر …
امروزه با وجود پیشرفت های قابل ملاحظه ای که در طول بیست سال گذشته در زمینه مراقبت از پوست و مو صورت گرفته دلیلی ندارد تا از خشکی و کم آبی پوست رنج ببرید . این مشکل به سادگی با استفاده از ترکیبات مناسب و پرهیز از محصولات نامناسب ، لایه بردارها و شویند های قوی حل می شود و برای پیشگیری از بازگشتن به این حالت کافی است از لایه بردارها ، ترکیبات فعال و شویندها به روش صحیح استفاده کنید و مهم تر از همه به صدای پوستتان گوش کنید ، پس از استفاده از محصولات و ترکیبات جدید به پوست خود نگاه کنید ، سوزش ، قرمزی و التهاب پوست لزوما نشان دهنده اثر کردن محصول نیست بلکه می تواند نشان دهنده قوی بودن بیش از حد ترکیبات آن و واکنش پوست شما باشد .
امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد . نظرات خود را از طریق بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
همه آن چه که باید از سد دفاعی پوست و مراقبت از آن بدانیم ، داروخانه دکتر رحمانی اهواز
منبع:
